Wielu blogerów, autorów książek o emeryturze próbowało wyliczyć która forma inwestowania jest bardziej opłacalna: IKE czy IKZE. Wynik jest oczywiście zawsze ten sam: IKZE wygrywa z IKE jeżeli wewnątrz danej formy prawnej (IKE/IKZE) inwestować będziemy z tym samym zyskiem.
Ale jak to udowodnić?
Wszyscy wpadają w pułapkę budowy skomplikowanych arkuszy Excel próbując jednocześnie rozwikłać problem: co zrobić ze zwrotem z PIT otrzymywanym z IKZE, który przecież można reinwestować, a do tego komplikując analizy uwzględnianiem wielu wpłat w kolejnych latach.
Te złożone arkusze (matematycznie poprawne) dają poprawny wynik, ale nie dają odpowiedzi o jakiej skali korzyści mówimy. Kilka lat temu (na moim poprzednim blogu) wyprowadziłem wzór na IKZE. Do którego z przyjemnością ostatnio wróciłem.
Zapraszam na przygodę matematyczną…
Dla niecierpliwych podaję podstawowy wzór:
gdzie: ZYSK to łączny zysk z inwestycji, PIT to skala podatkowa z której inwestor otrzymuje zwrot z IKZE (17/19 lub 32%).
To nie jest wzór na zysk w IKZE – to wzór pokazujący o ile większy zysk wypracuje IKZE w porównaniu do takiej samej inwestycji w IKE (dotyczy każdej z pojedynczych wpłat na IKZE).
Całą analizę znajdziesz w dalszej części artykułu.
Krótkie przypomnienie: czym jest IKE i IKZE?
Nie mamy w Polsce kultury oszczędzania, cierpimy także jako społeczeństwo na brak edukacji finansowej. Politycy uznali że być może uda się zachęcić Polaków do samodzielnego oszczędzania na emeryturę jeżeli nie będą musieli płacić podatku ‘Belki’.
- I stąd we wrześniu 2004 roku powstały produkty IKE (Indywidualne Konto Emerytalne)
- Jeżeli pieniądze wypłacę dopiero w wieku emerytalnym to nie zapłacę 19% podatku od wypracowanych zysków kapitałowych.
Niestety nie chwyciło. Liczba założonych kont IKE była może i duża, ale średnie wpłaty na te konta były niewielkie, było też wiele kont bez wpłat.
Rządzący myśleli i wymyślili – skoro brak podatku to za mało to może dać marchewkę 🙂 – czyli zwrot części zainwestowanych pieniędzy w produkt emerytalny. Kto nie kocha gratisów?
- W ten sposób w styczniu 2012 roku powstało IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego)
- Inwestor po rozliczeniu PIT otrzymuje zwrot z podatku (12%, 19% lub 32% zależnie od skali podatkowej w jakiej jest)
- Jeżeli pieniądze wypłaci dopiero w wieku emerytalnym to na koniec nie zapłaci 19% podatku od wypracowanych zysków kapitałowych. Jest natomiast ryczałtowa 10% opłata od całości wypłacanego kapitału
W skrócie – to co niezbędne potrzebne dla analizy zyskowności zestawiłem w tabelce.
| IKE | IKZE | |
| Podatek przy wypłacie na końcu inwestycji | brak podatku | 10% od całego kapitału (niezależnie czy jest zysk czy strata) |
| Natychmiastowy zwrot z PIT jako procent zainwestowanej w danym roku kwoty |
nie dotyczy | zwrot 12%, 32% lub 19% (zależnie od progu podatkowego w PIT) |
Jak to ugryźć w obliczeniach?
Na pierwszy rzut oka porównanie może wydawać się skomplikowane. Szczególnie w przypadku IKZE gdzie po wpłacie na produkt inwestycyjny pieniądze są inwestowane, jednocześnie inwestor dostaje zwrot z podatku (gdzieś w połowie następnego roku).
I tę kwotę może przecież dalej inwestować. Aby dodatkowo utrudnić to np. może ją wnieść z powrotem to IKZE w kolejnym roku, lub inwestować ‘poza IKZE’.
Dodatkowo w analizach trzeba jakoś uwzględnić czas inwestowania – w każdym roku można realizować (do określonego limitu) kolejne wpłaty do IKE i IKZE. Wypłata z produktu na koniec inwestycji oznacza, że jedne wpłaty “pracowały” dłużej na zyski, a wpłaty późniejsze “pracowały” krócej.
Początkowo też wykonałem takie obliczenia – Excel bez trudu sobie z tym poradzi. Potwierdziły że IKZE zawsze wygrywa z IKE. Ale nie dawały one prostego wzoru. A tym bardziej odpowiedzi na takie pytania:
- o ile lepsze jest IKZE od IKE?
- czy IKZE w porównaniu do IKE opłaca się bardziej przy długoterminowym czy przy krótkoterminowym inwestowaniu?
- czy różnica w zyskach między IKZE a IKE będzie zależała od wypracowanego zysku?
- czy IKZE będzie lepsze od IKE także w przypadku gdy na inwestycji stracimy?
Któregoś wieczoru postanowiłem spojrzeć na to zagadnienie od strony bardzo praktycznej. Przełomem było pytanie…
Ile muszę wyjąć z kieszeni aby zainwestować równą kwotę w IKE / IKZE?
Poznaj Anię i Marka, małżeństwo które świadomie zarządza swoimi finansami. Anna w tym związku jest ‘tą od liczenia’ – trochę wiąże się to z jej pracą zawodową. Marek natomiast ma zawsze własne zdanie. Najczęściej odmienne niż żona… Nie inaczej było w tym roku gdy trzeba było wybrać między IKE czy IKZE.
Marek bez zastanowienia uznał, że IKE musi być lepsze – ponieważ nie ma podatku. Anna już samą kobiecą intuicją zakładała że jednak zdecydowanie IKZE (jej stawka podatku w PIT to 32%).
Oboje zgromadzili po 1.000 zł oszczędności i każde z nich postanowiło zainwestować równą kwotę w IKE i IKZE.
Annawpłaciła na konto IKZE kwotę 1000 zł. Pozbywając się całych oszczędności.Ale przecież za kilka miesięcy otrzyma zwrot z PIT w wysokości 320 zł! Które do niej wróci.
Czyli Anna tak naprawdę ‘wyjęła z kieszeni’ 680 zł a nie 1000!
Ania oznajmiła mężowi: “Aby było sprawiedliwie musisz w swoje IKE zainwestować taką samą kwotę – czyli 680 zł.”
Markowi nie trzeba było tego dwa razy powtarzać – w ten sposób przecież zamiast 1000 inwestuje mniej.
Marekwpłacił na konto IKE kwotę 680 zł.I tak jak Annie z 1000 zł oszczędności zostało mu jeszcze 320 zł w kieszeni.
W ten sposób rozwiązał się problem jak uwzględniać zwrot z podatku w IKZE 🙂
Zauważ, że oboje wykorzystali dokładnie taką samą kwotę – 680 zł na inwestycję.
Z drobną różnicą – te 320 zł wróci do Anny po rozliczeniu PIT czyli po kilku do kilkunastu miesięcy. Można tutaj zarzucić, że te pieniądze w tym czasie mogłyby pracować w jakiejś innej inwestycji. Nie martw się – rozwiążemy ten drobny szczegół pod koniec obliczeń.
Magia IKZE – jaka kwota jest na rachunku inwestycyjnym?
Tu dzieje się magia.
AnnaPo zwrocie z podatku okazuje się że wyjęła z kieszeni 680 zł.A na rachunku IKZE ma zgromadzone na początku … 1000 zł.
Marek po zalogowaniu się na koncie IKE nie był już tak zadowolony.
MarekTakże wyjął z kieszeni 680 zł.A na rachunku IKE ma zgromadzone na początku … 680 zł.
Marek w tej rodzinnej konkurencji “kto zarobi więcej” pociesza się jeszcze tym że od zysków nie zapłaci podatku, podczas gdy żona przy wypłacie zapłaci 10% od całego kapitału.
Czas na inwestowanie
Aby można było porównywać wyniki – to oboje inwestowali dokładnie w ten sam sposób (wybrali jeden i ten sam fundusz inwestycyjny, przy czym kupili go w osobnych produktach).
Dla celów analizy zbadamy efekt inwestycji w IKE i IKZE w oparciu o tę wpłatę 680 zł w jednym roku. Oczywiście – zarówno IKE jak i IKZE wymaga inwestowania przez więcej lat. Ale jeżeli obliczenia dla jednej wpłaty jednoznacznie wskażą zwycięzcę to tak samo będzie w przypadku wielu wpłat w różnych latach…
Sprawdźmy wyniki przy określonym zysku w długim okresie. Niech to będzie niewielki 100% zysk z inwestycji w ciągu 20 lat.
AnnaZysk 200% z kwoty 1000 zł w IKZE daje zysk równy 2.000 złCzyli na koniec inwestycji na rachunku IKZE jest 1000+2000 zysku= 3.000 zł.
Marek na swoim rachunku widzi mniejszą kwotę – cały czas liczy na to że brak podatku w IKE będzie korzystniejszy niż ryczałtowy podatek 10% w IKZE…
MarekZysk 200% z kwoty 680 zł w IKZE daje zysk równy 1.360 złCzyli na koniec inwestycji na rachunku IKE jest 680+1360 zysku= 2.040 zł.
Czas na wypłatę środków z inwestycji
Anna musi zapłacić ryczałtem 10% od całej wypłaty.
AnnaRyczałtowy 10% podatek od 3.000 zł to 300 zł.Tym samym wypłata dla Anny to 3000-300=2.700 zł
Marek już widzi, że przegrał zakład…
MarekNie płaci podatku od zysków ani żadnych innychTym samym wypłata dla Marka to całość rachunku IKE czyli 2.040 zł
Czyli w tym przykładzie IKZE wygrało z IKE
A może to tylko przypadek?
Policzmy to na innych liczbach – przy innym poziomie zysku a nawet straty z inwestycji. Podstawowe założenie przy analizie są takie, że
- zysk z pieniędzy zainwestowanych wewnątrz produktu IKE i IKZE jest taki sam
- oraz nie zawracamy sobie na tym etapie głowy tym ‘jak uwzględnić kilka do kilkunastu miesięcy czasu do zwrotu określonej kwoty z PIT – która przez ten czas mogłaby teoretycznie być inwestowana’ (ten temat poruszę na końcu artykułu).
Przewagę IKZE nad IKE liczę dzieląc zysk (%) z IKZE przez zysk (%) z IKE – i w przypadku wyniku ujemnego stosując wartość bezwzględną. W końcu strata 34% z IKZE jest lepszym wynikiem niż strata 50% w IKE…
Zauważ że nawet przy stracie 20% z inwestycji – wynik IKZE jest dodatni! I wynosi 6%. Jak to możliwe? To proste: w IKZE pojawił się ‘zwrot z PIT’ w wysokości 32%, a pobrany przy wypłacie podatek ryczałtowy to 10%. nawet gdyby nie było żadnego zysku to ‘korzyść’ wyniosłaby w uproszczeniu 22%, więc strata 20% i tak daje zysk. Te 6% bierze się z dodatkowych zysków z inwestycji.
Przy niższym progu podatkowym (12%) przewaga IKZE nad IKE też występuje – ale jest oczywiście mniejsza.
Po przeprowadzeniu symulacji na różnych zyskach (od straty 100% do zysków ponad 1000%) okazuje się że:
Przy każdym poziomie zysku lub straty IKZE jest lepsze niż IKE
Przy czym:
- przewaga IKZE na IKE maleje wraz ze wzrostem całkowitego zysku z inwestycji (a tym samym pośrednio wraz ze wzrostem czasu inwestowania – duże zyski pojawić się mogą w dłuższym okresie) – to dlatego że ”zwrot z podatku’ jest proporcjonalnie mniej istotny przy większych zyskach
- IKZE wygrywa także w przypadku straty z inwestycji
- im większa skala podatkowa PIT tym większa przewaga IKZE
Dlaczego przewaga IKZE maleje wraz z wyższym zyskiem z inwestowania?
Przewaga IKZE bierze się z dodatkowego bonusa inwestycyjnego – czyli zwrotu z podatku. Przy mniejszych zyskach ten zwrot z podatku robi dużą różnicę. Przy dużych zyskach z inwestycji wewnątrz IKE/IKZE ten dodatkowy bonus jest już coraz mniej istotny (ale ciągle ważny).
A co z dopłatami w kolejnych latach?
Łatwo zauważyć że nie ma to żadnego wpływu na wynik sporu – która inwestycja jest lepsza. Nieważne czy jest to 5 wpłat, 10 czy 20. Nie ma też znaczenia jeżeli w jednym roku będzie zwrot 12% a w innym zwrot 32% ponieważ u inwestora znacząco wzrosną przychody w PIT. Zysk z IKZE będzie lepszy niż z IKE od każdej wpłaty i dla każdego zysku.
Kiedy wynik IKE byłby lepszy niż IKZE?
Taka sytuacja teoretycznie może mieć miejsce. Ale tylko wtedy gdy zwrot z PIT w przypadku IKZE byłby procentowo niższy niż 10%. Na dziś stawki podatku PIT wynoszą 12%, 19% lub 32%. Czyli IKZE zawsze (*) wygrywa z IKE.
(*) Wyjątkiem będzie sytuacja gdy inwestor nie może odliczyć w PIT wpłaty na IKZE ponieważ nie ma do zapłaty podatku, lub kwota podatku w PIT zmieściła się w kwocie wolnej od podatku.
Znamy już odpowiedzi na podstawowe pytania
?O ile lepsze jest IKZE od IKE?To zależy od poziomu zysku i progu podatkowego w jakim jest inwestor. Różnica łatwo przekracza nawet 50%… ?Czy IKZE opłaca się także przy długoterminowym inwestowaniu?
Tak – co prawda przewaga IKZE nad IKE maleje wraz z rosnącymi zyskami ale ciągle zarabia więcej.
?Czy różnica w zyskach między IKZE a IKE będzie zależała od wypracowanego zysku?
Tak, im wyższy zysk tym przewaga IKZE nad IKE … się zmniejsza. Ale ciągle IKZE jest lepsze. ?Czy IKZE będzie lepsze od IKE także w przypadku gdy na inwestycji stracimy?
Tak, także gdy inwestycja przynosi stratę IKZE jest lepsze niż IKE.
Czas na wzory
Jak w postaci wzoru pokazać zysk Marka z inwestycji w IKE?
Wynik jest w zasadzie oczywisty – skoro w IKE nie ma podatku od zysków przy wypłacie to zysk w IKE po prostu wynosi wartość zysku z inwestycji. Celowo pokazałem tutaj kroki podczas wyprowadzania tego prostego wzoru – ponieważ w ten sam sposób policzymy zysk z inwestycji w formie IKZE.
Jak w postaci wzoru pokazać zysk Anny z inwestycji w IKZE?
Zainteresowanych tym jak ten wzór wyprowadzić i sprawdzić jego poprawność – zapraszam do osobnego artykułu.
O ile procent większy jest zysk z IKZE niż z IKE?
To już trywialnie proste przekształcenie. Dzielimy zysk z IKZE przez zysk z IKE.
Efekt końcowy to:
Taki wzór pozwala na przygotowanie wykresu pokazującego jak zmienia się przewaga IKZE nad IKE zależnie od zysku z inwestycji.
Te wykresy mówią wszystko…
Wykres przedstawia zyski w% inwestycji która zarobiła (lub straciła) od -30% do 100% w przypadku opakowania inwestycji w formę prawną IKE oraz IKZE (osobno dla poziomów zwrotu z PIT 12/19/23%). Są to zyski przy wypłacie (po opodatkowaniu) i dotycząc pojedynczej wpłaty do tych inwestycji. Jeżeli w każdym przypadku zysk z inwestycji w IKZE jest lepszy niż w inwestycji IKE (i dotyczy to jednej wpłaty w danym roku) – to przy wielu wpłatach w różnych latach także IKZE będzie lepsze od IKE.
Poniższe dwa wykresy mają też pokazać że:
im większy zysk z inwestycji tym mniejsza jest przewaga IKZE nad IKE
Co oznacza że największą przewagę IKZE ma w przypadku wpłat w ostatnich latach przed wypłatą emerytalną.
Poniżej wykres pokazujący już samą przewagę IKZE nad IKE wraz ze wzrostem zysku (dla zysków dodatnich od 5% do 100%).
Nieważne jaki zysk (lub strata) wynik wypracowany z każdej wpłaty na IKZE jest lepszy niż wynik z takiej samej inwestycji opakowanej w IKE. Zmienia się natomiast proporcja tej przewagi. Przykładowo:
- jeżeli inwestycja zarobi brutto 10% – to opakowana w formie IKE także zarobi 10%, ale już opakowana w IKZE (przy np 32% zwrocie z PIT) po opodatkowaniu zarobi 45,6%. Zysk ponad 4-krotnie większy!
- jeżeli inwestycja zarobi brutto 100% – to opakowana w formie IKE także zarobi 100%, a opakowana w IKZE (przy 32% zwrocie z PIT) po opodatkowaniu zarobi 164,7%. Zysk tutaj będzie ‘tylko’ o połowę większy.
Warto zauważyć że analiza i wzory mówią wprost: IKZE ma przewagę nad IKE. IKE – dla przypomnienia – to inwestycja gdzie nie ma podatku od zysków przy wypłacie. Oczywistym jest że przy założeniu uzyskania tych samych poziomów zysku z inwestycji w IKZE / IKE i poza tymi formami prawnymi – zarówno IKE jak i IKZE będą mieć lepszy wynik niż ‘zwykłe inwestycje’. Z jednym zastrzeżeniem – w przypadku IKE / IKZE opartych o fundusze inwestycyjne pojawia się problem – w ramach IKE / IKZE inwestor ma dostęp do bardzo małej grupy funduszy (kilka do kilkunastu) dodatkowo ograniczonych do jednego TFI – podczas gdy poza tymi formami może inwestować w Polsce w setki funduszy bez żadnych opłat co daje możliwości uzyskania wyższych zysków. O ile wyższych to temat na osobne artykuły.
Podsumowanie
Przy założeniu uzyskania takich samych zysków z inwestowania:
konstrukcja podatkowa IKZE daje zawsze dużo lepszy wynik niż inwestowanie w IKE
Przy czym:
im wyższy zysk – tym przewaga IKZE nad IKE maleje
Wzór na poziom zysku z IKZE (PIT to skala podatkowa w jakiej jest inwestor: 17%/19% lub 32% – podawana w procentach) a ZYSK to zysk wypracowany z inwestycji (podany w procentach)
Natomiast przewaga IKZE nad IKZE zależnie od poziomu podatkowego oraz poziomu zysku wyliczyć można według tego wzoru:
Suplement (dla pasjonatów) – co ze zwrotem z podatku?
Zwrot z podatku został już uwzględniony we wzorach i w powyższych przykładach. Ale uważny czytelnik może zadać słuszne pytanie:
Co prawda otrzymując zwrot z PIT ‘wyjmuję’ z kieszeni mniej niż faktycznie jest zainwestowane w IKZE. Ale ten zwrot z podatku otrzymam za kilka do kilkunastu miesięcy. Gdybym zwrot ten otrzymał od razu w momencie wpłaty na IKZE to mógłbym go na te kilka do kilkunastu miesięcy zainwestować.
Tym bardziej że:
chyba wszyscy blogerzy którzy z tematem opłacalności IKZE się zmierzali przyjęli że … inwestor faktycznie otrzyma zwrot z PIT przelewem na swoje konto bankowe. A to wcale nie musi wystąpić (szczególnie w wyższym progu podatkowym)!
Może okazać się że płacone w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy są niższe niż wymagany do zapłaty podatek. I wtedy:
może być tak że korzyść z IKZE oznacza po prostu mniejszą dopłatę do PIT
Mamy tu dwa przypadki do analizy.
Przypadek #1Czyli z tytułu IKZE otrzymam faktycznie przelew z PIT jako zwrot zbyt dużych pobranych zaliczek na podatek dochodowy.
Wygląda to w taki sposób (zakładając wpłatę na IKZE w kwietniu b.r.):
Taki scenariusz zakładają w symulacjach inne podejścia do tematu IKZE. I tu zgoda: otrzymanie zwrotu z PIT po np. 12 miesiącach powoduje ‘utracone korzyści’ z potencjalnego inwestowania tej kwoty przez ten czas. Można to pokazać w następujący sposób:
Przy takim podejściu korzyść podatkowa od wpłaty IKZE w obliczeniach powinna być odrobinę niższa niż standardowe 12/ 17 czy 32%. Tę część utraconego zysku trzeba dopisać do kwoty ‘wyjętej z kieszeni’ i jednocześnie odjąć od korzyści podatkowej. Zależnie od oczekiwanych zysków ta różnica może przyjmować różne poziomy. I nieznacznie zmniejszać przewagę IKZE nad IKE.
Tę niższą (w przykładzie: 30,4% zamiast 32%) wartość procentową zwrotu z PIT należy użyć jako zmiennej PIT w wyprowadzonym wcześniej wzorze:
Co można zapisać nieco bardziej złożonym wzorem, który już nie pozostawi żadnych wątpliwości:
Oczywiście można przyjąć tutaj wpłatę w np. listopadzie – wtedy na zwrot ‘gotówkowy’ z PIT czekać będziemy tylko kilka miesięcy lub wpłatę w styczniu – gdzie na zwrot z PIT czekać będziemy nieco ponad rok, lub wpłatę w styczniu – co oznacza że na zwrot ‘gotówkowy’ z PIT będziemy czekać kilkanaście miesięcy. Lub przyjąć że wpłaty będą realizowane co miesiąc… Jeżeli ktoś lubi tak utrudniać obliczenia ma do tego prawo – wtedy po prostu inną wartość wystarczy podstawić pod zmienną PIT – wyliczoną jako ‘kara za brak możliwości korzystania z natychmiastowego zwrotu z PIT przez kilka do kilkunastu miesięcy’.
Zauważ, że chcąc być perfekcyjnie dokładnym w obliczeniach trzeba uwzględnić te utracone korzyści – ale tylko za czas od pojedynczej wpłaty na IKZE do daty otrzymania zwrotu z PIT. Nie trzeba tu uwzględnić dalszego wieloletniego inwestowania tej kwoty – ponieważ kwotę tę już uwzględniliśmy w wyższej faktycznej kwocie na rachunku IKZE (tutaj: 1000 zł). Próbujemy tylko włączyć ten kilku-kilkunasto (tutaj: 12-miesięczny) zysk, który można byłoby mieć gdyby ten zwrot pojawił się od razu a nie po rozliczeniu PIT.
Jak bardzo zmienia się ‘zwrot z PIT’ przy uwzględnieniu ‘utraconej korzyści’? Na przykładzie kwoty 1000 zł.
- Przy progu 32% zwrot z PIT to 320 zł. Utracone korzyści w ciągu roku do czasu otrzymania zwrotu z PIT przy zysku 6% i podatku ‘Belki’ wynoszą: 320 zł * 6% * 0,81=15,6 zł. Czyli z 320 zł korzyść ze zwrotu z PIT zmniejsza się do 320-15,6=304 zł. Czyli 30,4%.
- Przy progu 12% zwrot z PIT to 120 zł. Utracone korzyści w ciągu roku do czasu otrzymania zwrotu z PIT przy zysku 6% i podatku ‘Belki’ wynoszą: 120 zł * 6% * 0,81=5,8 zł. Czyli ze 120 zł korzyść ze zwrotu z PIT zmniejsza się do 120-5,8=114 zł. Czyli 11,4%
Jaka jest tutaj różnica w końcowym wyniku uwzględniając ‘utraconą korzyść z inwestycji kwoty zwrotu z PIT od wpłaty na IKZE do daty zwrotu z PIT)? Minimalna i wynosi w granicach 1-3% na końcowym wyniku jeżeli tym nie będziemy sobie zaprzątać głowy.
- Zawsze można oczywiście użyć w pełni szczegółowego wzoru.
- Ale proszę pamiętać, że jest jeszcze drugi przypadek – gdy korzyść ze zwrotu z PIT tak naprawdę mamy ‘od ręki’.
- Który wybór obliczeń wybrać – moim zdaniem dowolny (podałem i wyprowadziłem oba wzory). Różnice rzędu 1-3% w końcowych wynikach nie są na tyle istotne aby się nimi przejmować!
Przypadek #2Moja korzyść z IKZE oznacza obniżkę podatku który mam do zapłaty, gdzie np. z powodu niższych zaliczek na podatek będę musiał go zapłacić na początku roku przy rozliczaniu PIT.
Wtedy ‘problem inwestowania zwrotu z PIT’ znika!
Ponieważ korzyść jest natychmiastowa: od razu w momencie wpłaty obniżam kwotę dopłaty do PIT na początku przyszłego roku. Czyli te pieniądze mam od razu do dyspozycji… (nie muszę ich ‘przechowywać’ na zapłatę dopłaty do PIT ponieważ wiem że o tyle mniejszą kwotę PIT będę miał do zapłaty niż gdybym nie wpłacał na IKZE).
Wtedy poprawnym 100% wzorem pozostaje:
